Para Politikası Nedir?
Bunu duyduğunu insanların aklına çok farklı detaylar gelebilir. Bilgiyi olan insanlar ne demek olduğunu anlarlar. İlk olarak onunla yazımıza başlayalım. Para politikası ülke ekonomisi içerisinde bulunan istihdamın artışı, ekonominin ne kadar büyüme gerçekleştirdiği, sağlanan fiyat istikrarı gibi hedeflere ulaşıp ulaşılamadığı gibi paranın dikkatli bir şekilde kontrol edilebilmesi için alınan tüm kararları kapsayan bir tanımdır. Para politikasını gerekli şekilde uygulamayı başaran ülkeler ekonomik olarak daha rahat bir konuma gelirler. Ülkemiz bu konuda ne kadar çok dikkatli olsa da ekonomimizin dışa bağımlı olması yüzünden bazen istenmeyen gelişmeler yaşanabiliyor. Buna en yakın örnek olarak doların son aylarda hızlı bir artış grafiği kazanmasıdır. Bu durumun düzelmesi için Cumhurbaşkanı dahil olmak üzere ülke ekonomisinin karar alıcı pozisyonunda bulunan birçok insan dolarlarını hızlı bir şekilde bozdurmaya başlamıştır. İşte bu gibi durumlara para politikası denilir.
Para politikası ülke toprakları içinde bulunan iş gücünün tamamını üretime kazandırmak isteyen türde kararlar alır. Örneğin bir yatırımcıya eğer fakir bir gölgeye yatırım yaparsa ilk sene tüm çalışanlarından sigorta pirimi alınmayacağını duyurması istihdam odaklı para politikası yönetildiğini gösterir. Ülke de bu konuda karar alıcı konumda bulunan kuruluş merkez bankasıdır. Her ülkede bu geçerlidir. Merkez bankası ülkenin gerçekleştirmesi gereken her bir hedef için farklı bir para politikası aracı kullanır.
Kullanılan araçları şu şekilde sayabiliriz. Açık piyasa işlemler, reeskont oranları, zorunlu karşılıklar ve döviz işlemleridir. Bu araçları kullanan bir merkez bankasının tek amacı ülkede ekonomik olarak istikrarın yakalanmasını sağlamaktır. Ayrıca enflasyonun sabitlenerek fiyat istikrarının sağlanmasını gerçekleştirmek istemektedir. Bundan 10 yıl önce 100 TL’ye kaç litre benzin aldığınızı ve şu an ne kadar benzin alabildiğinizi karşılaştırırsanız bu politikanın ne kadar başarılı bir şekilde uygulanıp uygulanmadığını kolayca anlayabilirsiniz. Litresi 2000 yılında 60 kuruşa alınan benzinin 2014 yılı litre satış fiyatı 4,80 TL’yi bulmuştur. Bu dışa bağımlı olduğumuzun bir göstergesidir.
Para politikası tek başına uygulanmaz. Genellikle maliyet politikası ile desteklenerek uygulanıyor. Özellikle de enflasyonun ülke ekonomisini zorladığı zamanlarda maliyet politikasının yardımı ile daraltıcı bir para politikası uygulanmaya çalışır. Bizim dilimizden konuş dediğinizi duyar gibiyim. Kısaca açıklayarak öyle geçelim. Bu genel kamu harcamalarında kısıtlamalara gidilmesi gerektiğini söylüyor. Yol, su ve elektrik olarak ödediğiniz vergilerin size geri dönmesinde kısıtlamalar yapılır. Ancak bunun aksine vergi alım oranının da arttırma yoluna gidilir. Diğer politikası araçlarda bunlarla birlikte kullanılarak genel para arzı azaltılmaya çalışır. Bu yapılan işlem toplam kredi hacminin kısıtlanmasına neden olur ve faiz oranlarında yükselme sağlanır. Para politikası belirli başlı stratejileri vardır. Bu stratejiler üzerinden kararlar alınır ve gerekli merciler tarafından uygulanır.
Para Politikası için kabul edilen stratejiler nelerdir?
İlk olarak parasal hedefleme gelir. Bir ülkenin parasının değeri diğer ülke paralarında ne kadar düşerse ülke ekonomisi o kadar geri gider. Yazının başında değindiğimiz konuyu biliyorsunuz. Nominal bazda milli gelir hedeflemesi . Ülke milli gelirini sürekli yükseltmek ister bunun için bu strateji kullanılır. Döviz kuru sabit kalması istenirse uygulanacak strateji döviz kuru hedeflemesidir. Bunların yanında faiz hedeflemesi ve enflasyon hedeflemesi stratejileri de kullanılır.
Para politikası hakkında işinize yarayacak temel bilgileri sizlerle paylaşmaya çalıştık. Bu politikaları yakından takip etmesi gereken kişilerin başında para piyasaları yani borsa, Forex gibi piyasalara yatırım yapmak isteyen kişiler önceliklidir. Çünkü bu politika paranın değerini doğrudan etkileme gücüne sahiptir.
YORUM GÖNDER